Ирӕтты геноциды 102 азы: профессор радзырдта, куыд ӕвдыст ӕрцыд трагеди литературӕйы

© Художник Махарбек Туганов 13 коммунары
 13 коммунары - Sputnik Хуссар Ирыстон, 1920, 20.06.2022
Рафыссын
ЦХИНВАЛ, 20 июн — Sputnik, Плиты Фатимӕ. Ирон адӕмы 1920 азы геноцидыл цъус ӕрмӕг баззад истори ӕмӕ литературӕйы. Уымӕн йӕ аххосагыл ирон литературӕзонӕг, профессор Плиты Гацыр нымайы, йӕ хӕдфӕстӕ ног хицауад фадат кӕй нӕ радта уыцы ӕбуалгъ цаутӕ фыссын ӕмӕ мыхуыр кӕнынӕн.
Хуссар Ирыстоны 20 июны нысан кӕнынц геноциды амӕттӕгты мысӕн бон. Датӕ фидар ӕрцыд трагикон цауты сӕдӕ аз нысан кӕныны бон. 20 июнь ӕвзӕрст ӕрцыд куыд 13 коммунары мӕлӕн бон.
"Уыцы хъӕдгӕмттӕ абон дӕр нӕ байгас сты. Цъус ӕрмӕг баззад. Уайтагъд ралӕууыд ног хицауад, ног Советон дуг ӕмӕ бар нал радтой ацы ӕрмӕджытӕ фыссынӕн ӕмӕ мыхуыр кӕнынӕн. Хицауады хъуыды уыд ахӕм - ацы ӕрмӕджытӕ нациты ӕхсӕн таудзысты хӕрамдзинад", - дзуры Плиты Гацыр.
Ахуыргонд нымайы, зӕгъгӕ, уӕддӕр баззад уацтӕ, кӕцытӕ сты тынг ахсджиаг. Сӕ нымӕцы Беджызаты Чермены очерк "Ссыгъди цард".
"Уыцы аз июны цы цыд, уыдон Чермен бонгай фӕфыста. Очерк та историмӕ ӕввахсдӕр у. Уым уыдысты нӕ зынгӕ адӕм - Санахъоты Серо, Санахъоты Мате, Гаглойты Серги, Плиты Арон, Абайты Георгий ӕмӕ ӕндӕртӕ. Уыдон уыдысты ног цардаразджытӕ. Стӕй ма сыл ныффыста пьесӕ "Октябры тырысаимӕ", - бахахх кодта уый.
13 коммунары ныккæнд - Sputnik Хуссар Ирыстон, 1920, 07.11.2019
Ашхены ныккæнд: 13 коммунары фæстаг зындон Цхинвалы
Фӕстӕдӕр ацы темӕмӕ, адарддӕр кодта профессор, сӕ хъусдард аздӕхтой ӕндӕр фысджытӕ. Уыдоны нымӕцы иууыл фыццагыл нымад цӕуы Коцойты Арсены "Саломи".
"Уый у нывӕфтыд уацмыс, историон ӕй схонӕн нӕй. Фӕлӕ адӕм ахӕм фыдмитӕ ӕвзӕрстой. Саломи лыгъд йӕ дыууӕ сидзӕр чызгимӕ - уыдысты 12 ӕмӕ 6-аздзыд. Уыдон меньшевикты хынджылӕджы бахауыны бӕсты равзӕрсой кады мӕлӕт - ӕд сывӕллӕттӕ мад йӕхи аппӕрста ӕнӕбын коммӕ", - бафтыдта уый.
Плиты Гацыры ныхӕстӕм гӕсгӕ, геноциды темӕйыл нывонд уацмысты ма "Саломи"-йӕ дарддӕр хъуыды - "худинаджы бӕсты - мӕлӕт" зыны Плиты Харитоны "Сӕлимӕт"-ы дӕр. Кады мӕлӕт равзӕрста поэмӕйы сӕйраг хъайтар Сӕлимӕт дӕр.
"Ацы темӕмӕ фӕстӕдӕр бавнӕлдта Хъуылаты Созырыхъо. Уый райста коммунарты историон фӕлгӕнцтӕ. Уыдон ӕрӕджыйы онг бӕрӕг дӕр нӕ уыдысты, зыдтам дзы ӕрмӕст Джиоты Андрийы. Абон ӕртындӕсы дӕр зонӕм. Уыдон хъазуатон тохы бахаудтой уацары ӕмӕ сӕ Згъудеры уӕлмӕрды сӕ ингӕны раз амардтой", - дзуры литературӕзонӕг.
Уый ма ӕрхаста Созырыхъойы рӕнхъытӕ, кӕцытӕ ӕвдисӕн сты уыцы фыддугӕн:
"Дысоны къӕвда ныхсадта Чъребайы уынгтӕ, ӕрмӕст ын ӕхсын нӕ бакуымдтой хъазуатон тохы туджы лӕсӕнтӕ".
Плиты Гацыр ма бафиппайдта, Згъудер абон адӕмы хъуыдыйы кӕй ис куыд горӕты уӕлмӕрд, фӕлӕ ивгъуыд ӕнусы 20 -ӕм ӕзты геноциды размӕ уым уыд стыр хъӕу, ӕрмӕст ӕй стӕй меньшевикты рбабырст сӕдзӕрӕг кодта.
Джусойты Сослан - Sputnik Хуссар Ирыстон, 1920, 26.08.2020
Джусойты Сослан: ирон адӕмы геноцид æмæ репресситæ сты æнгом баст кæрæдзийыл
Ирон адӕмы геноциды сӕдӕ азмӕ ирон литературӕ баххӕст ис ног уацмысӕй. Остъаты Алан ныффыста пъесӕ "Фӕстаг ӕвдисӕн". Уый фӕстӕдӕр ӕвӕрд ӕрцыд Хуссар Ирыстоны паддзахадон театры сценӕйыл.
Уый банысан кодта, зӕгъгӕ, ис ма уацмыстӕ, кӕцытӕ дзурынц геноциды фӕстиуджытыл. Сӕ нымӕцы - куыд рӕзт Ногир, куыд райстой лигъдӕтты Захъхъоры ӕмӕ ӕндӕртӕ.
Геноцид осетин: бесчеловечные преступления против человечности - Sputnik Хуссар Ирыстон, 1920, 20.06.2022
Ирæтты геноцид: æгъатыр фыдракæндтæ адæймагдзинады ныхмæ
Ног хабӕртты лентӕ
0